Nieuwe aanpak voor veranderende arbeidsmarkt

We horen vaak dat bedrijven niet meer aan goed opgeleide vakkrachten kunnen komen. Rekenkundig klopt dat ook wel, want in veel sectoren levert het mbo niet voldoende afgestudeerden om het aantal openstaande vacatures in te vullen. Dat betekent dat bedrijven extra tijd en geld zullen moeten steken in het vinden en opleiden van nieuwe collega’s.

Opleiden met een nieuwe aanpak

Een van de manieren om tekorten te lijf te gaan is opleiden. Zowel nieuwe als bestaande medewerkers. De vraag die je zou kunnen stellen is of de huidige manier van opleiden in het mbo wel geschikt is om aan de behoeftes van het bedrijfsleven (en de volwassen kandidaten) te voldoen? Als je voldoende tijd, geld en geduld hebt wel, want leren in een groep met kandidaten die allemaal dezelfde opleiding in hetzelfde tempo volgen is een goede manier van leren die vaak goede resultaten oplevert.

De huidige situatie is echter dat veel bedrijven de mensen direct nodig hebben, dat ze niet voldoende instroom hebben voor een eigen klasje en ook dat veel volwassen kandidaten het vaak niet zien zitten om twee jaar een opleiding te volgen. Zeker niet als het mensen zijn met negatieve leerervaringen of een druk leven naast het werk. Samen met de ROC’s Zadkine, Noorderpoort en MBO Amersfoort en uitzender/ detacheerder Randstad hebben we ons als doel gesteld om een mbo-opleiding te ontwerpen en ontwikkelen die past bij de behoeftes van de bedrijven en de kandidaten. De opleidingen die we aangepakt hebben: Logistiek medewerker en teamleider. Een sector met veel tekorten en dynamiek.

Om tot een opleiding te komen die meebeweegt met de arbeidsmarkt hebben we een aantal ontwerpeisen geformuleerd.

De opleiding:

✔ moet relevant zijn.
Relevant betekent in dat geval het leren van concrete beroepshandelingen die direct toegepast kunnen worden op de (nieuwe) werkplek. Dat bekent beginnen met eenvoudige beroepshandelingen die gedurende de opleiding steeds complexer worden.

✔ moet in delen te volgen zijn.
Het is lang niet altijd nodig om een hele mbo-opleiding te volgen om aan de slag te kunnen in de logistiek of om verder door te leren. De opleiding moet dus opgebouwd worden in logische modules.

✔ moet individueel te volgen zijn.
Leerroutes en -resultaten kunnen voor iedereen anders zijn. Dat betekent dat het lesmateriaal niet moet bestaan uit heel veel lezen en leren, maar vooral uit zien, horen, ervaren en doen. De opleiding moet niet toewerken naar het halen van een examen, maar naar het zijn van een goede logistiek medewerker (dus het beheersen van beroepshandelingen).

✔ moet waarde hebben.
Ook als kandidaten niet een hele mbo-opleiding volgen, moeten ze wel een bewijs of certificaat krijgen waaruit blijkt welk deel van de mbo-opleiding ze wel hebben gevolgd. Dit heeft waarde op de arbeidsmarkt en geeft ook de mogelijkheid om in een later stadium de opleiding weer op te pakken.

✔ moet de mogelijkheid bieden om de al aanwezige kennis, vaardigheden en ervaring mee te laten wegen.
Dit kan door hier aan de voorkant al te kijken en hier vrijstelling voor te geven in het opleidingstraject.

✔ moet mee ontwikkelen met de sector.
Mbo kwalificaties lopen vaak achter op de dagelijkse praktijk. Het vaststellen van die kwalificaties. In de opleiding moet ruimte zijn voor innovaties en nieuwe ontwikkelingen. Bijvoorbeeld in keuzedelen.

Voor het bepalen van de opzet en de inhoud van de opleiding hebben we een klankbordgroep van bedrijven in het leven geroepen. Hier hebben de leerroutes vastgesteld en de inhoud van de opleidingsmodules.

De opleidingsmethode hebben we “JijPlus Logistiek” genoemd. In deze video worden de opleidingsmogelijkheden verder uitgelegd.

Zoals uit het filmpje blijkt zijn de leerroutes individueel in te richten. En ook het eind- en beginpunt.

Voor het ontwikkelen van het onderwijs waren drie speerpunten. Als eerste de modules. De modules zijn opgezet als e-learning en kennen steeds dezelfde opbouw:

✔ een video bij een bedrijf op locatie waar alle onderwerpen worden uitgelegd aan de hand van praktijkvoorbeelden ✔ een podcast waarin verder ingegaan wordt op de achtergronden ✔ e-learning modules waarin de begrippen uit de video verder worden voorzien van extra voorbeelden en uitleg ✔ een zelftest om te kijken of alles begrepen is ✔ praktijkopdrachten om de handelingen te leren uitvoeren die in de video en e-learning worden uitgelegd.

Door deze opzet van de modules zijn ze goed te volgen voor mensen die niet graag lezen. De opdrachten zijn zo opgezet dat ze vooral gericht zijn op het uitvoeren van handelingen en niet op het schrijven van verslagen.

Het tweede speerpunt is vaststellen dat de opleiding is behaald. Als er gekozen wordt voor een opleidingsroute die tot een mbo-diploma of certificaat leidt zal ook objectief en onafhankelijk moeten worden vastgesteld dat de kandidaat alles beheerst. Bijna altijd gebeurt dit met een of meerdere examens aan het einde van de opleiding of aan het einde van een module. Bij JijPlus Logistiek is er gekozen voor een andere opzet. Namelijk al tijdens de opleiding aantonen dat een onderdeel(tje) is behaald. Dit noemen we valideren. Er is geen examen meer achteraf. Bij ervaren kandidaten kan er eerst een nulmeting worden uitgevoerd. Onderdelen die al beheerst worden, komen direct in aanmerking voor validering.

Het derde speerpunt is de begeleiding. De rol van de docent wordt meer die van coach en begeleider en minder als overdrager van kennis. De begeleider van het leerbedrijf speelt ook een belangrijke rol. Het leren en valideren vindt immers voor een groot deel op de werkvloer plaatst.

De opleidingen van JijPlus zijn niet dé oplossing voor het arbeidstekort in de logistiek, maar ze dragen wel een steentje bij. Het maakt het makkelijker om nieuwe medewerkers gericht op te leiden en zittende medewerkers breder inzetbaar te maken. Doordat er individuele leerroutes samen te stellen zijn is er voor iedereen een geschikte opleiding samen te stellen. Zowel voor de oproepkracht die alleen een module over veiligheid hoeft te volgen, de werkzoekende die een combinatie van modules volgt om snel aan de slag te kunnen als voor de ervaren collega die graag door wil groeien naar de functie van teamleider.